Ciąża to wyjątkowy czas dla każdej kobiety. Oczekiwanie na potomstwo nie zawsze bywa łatwe. Większa senność, mdłości, coraz więcej trudności z poruszaniem się ze względu na rosnący brzuch — to tylko część dolegliwości, które sprawiają, że część z pań zastanawia się, skąd się wzięło powiedzenie, że okres ciąży to taki wspaniały czas.

Każda z nas jest inna i to, że jedna kobieta boryka się z mdłościami, nie oznacza to, że dotyka to wszystkich kobiet. Niektóre panie przechodzą ciążę dość łagodnie i przez długi czas nie muszą rezygnować ze zbyt wielu aktywności. To, co łączy wszystkie kobiety oczekujące na dziecko, to większa koncentracja na swojej diecie. W końcu w tym okresie należy zadbać nie tylko o własne zdrowie, ale także naszego maluszka.

Niedobory składników odżywczych mogą prowadzić do wczesnego porodu, krwotoku poporodowego, niedokrwistości i wad rozwojowych. Z tego powodu ciąża jest czasem, w którym przyszłe matki skupiają się na swoim zdrowiu i przyjmowaniu składników odżywczych. Dlatego również stosowanie suplementów jest w ciąży bardzo powszechne. 

Istnieje wiele sprzecznych informacji na temat stosowania suplementów diety w czasie ciąży, mimo to rynek tego typu preparatów rośnie. W jednym z opracowań dostępnych w serwisie medycznym NCBI omówiono rolę składników odżywczych w ciąży. Badania pokazują, że stosowanie różnych kompleksów witaminowych wynosi od 78% do 98% w samych Stanach Zjednoczonych. Biorąc pod uwagę stosunkowo częste występowanie niedoborów żywieniowych, zmniejszoną gęstość odżywczą żywności i wyższe spożycie żywności przetworzonej, stosowanie suplementów w ciąży może w niektórych przypadkach być korzystne i zmniejszać ryzyko negatywnych skutków niedoborów. 

suplementy w ciąży

Suplementacja w czasie ciąży

Badania związane z suplementami stosowanymi w czasie ciąży nie należą do łatwych. Wynika to głównie z tego, że rozwój naszego dziecka zależy nie tylko od tego, co robimy w czasie ciąży, ale także od tego, jak kobieta o siebie dbała przed poczęciem. Niedobory składników odżywczych mogą się pojawiać dużo wcześniej, dlatego każda kobieta starająca się o dziecko powinna zadbać o swoje zdrowie jeszcze przed poczęciem, o ile to oczywiście możliwe. 

O jakich witaminach mówi się w kontekście suplementów prenatalnych?

Witamina A

Witamina A jest prawdopodobnie najbardziej kontrowersyjnym suplementem do stosowania w ciąży i jest często unikana przez kobiety w ciąży i pomijana w suplementach (lub zastępowana beta-karotenem) ze względu na ryzyko działania teratogennego (toksyczne dla płodu). Jednak witamina A odgrywa zasadniczą rolę w embriogenezie (czyli rozwoju zarodka), a ryzyko teratogenności jest ograniczone.

Pamiętać trzeba, że niedobór witaminy A także może spowodować nieprawidłowości w rozwoju dziecka. Witamina ta odgrywa istotną rolę w rozwoju płuc, układu odpornościowego, a jej niedobór zwiększa u noworodków ryzyko chorób zakaźnych, np. biegunki, odry i chorób układu oddechowego.

Zalecane dawki dziennego spożycia witaminy A wynoszą 540-770 mg. Znajduje się ona w oleju rybim, mięsie oraz produktach mlecznych. Beta-karoten, główne roślinne źródło retinolu, znaleźć można w wielu owocach i warzywach, szczególnie w marchewce, słodkich ziemniakach, dyni i papryce. Niedobór witaminy A jest powszechny w krajach rozwijających się, które mają słaby dostęp do świeżych produktów roślinnych i ograniczone spożycie mięsa w diecie.

Witamina B12

Witamina B12 jest kofaktorem w cyklu metylacji, który jest niezbędny do zapewnienia odpowiedniej ilości kwasu foliowego do syntezy kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) i replikacji komórek. Niedobór witaminy B12 wiąże się z niekorzystnymi skutkami dla matki i noworodka, w tym z samoistnymi poronieniami, stanem przedrzucawkowym, niską masą urodzeniową i anomaliami rozwojowymi. 

Powszechną oznaką niedoboru witaminy B12 jest niedokrwistość makrocytowa, którą można wykryć u ciężarnych kobiet podczas rutynowego badania krwi. Suplementacja kwasem foliowym może rozwiązać problem niedokrwistości makrocytowej wynikającej z niedoboru witaminy B12. Biorąc pod uwagę, że kobietom w ciąży zaleca się jego przyjmowanie, ważne może być rutynowe mierzenie poziomu witaminy B12 podczas ciąży lub przed ciążą. 

Nieprawidłowa relacja pomiędzy kwasem foliowym a witaminą B12 w czasie ciąży może predysponować kobiety do cukrzycy, a dzieci do niskiej masy urodzeniowej, insulinooporności i otyłości w późniejszym życiu.

Zalecane dzienne spożycie B12 dla kobiet w ciąży wynosi ok. 2,6 mcg. Źródła witaminy B12 obejmują produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, jaja, nabiał i ryby. Ryzyko niedoboru jest wysokie u wegetarian i wegan. Witamina B12 znajduje się również w żywności wzbogacanej, ale weganie mogą potrzebować dodatkowej suplementacji. Niedobór tej witaminy jest również często obserwowany w zaburzeniach trawienia, takich jak celiakia, choroba zapalna jelit i zespół jelita drażliwego w wyniku przerostu bakterii w jelicie cienkim. 

Witamina C

Badania kliniczne nie wspierają rutynowej suplementacji witaminą C w celu zapobiegania m.in. nieprawidłowemu wzrostowi płodu, stanowi przedrzucawkowemu, przedwczesnemu porodowi, śmierci płodu lub noworodka. Możliwe, że suplementacja witaminą C może zmniejszyć ryzyko przedwczesnego pęknięcia błon śluzowych, jak zauważono w niewielkiej liczbie badań obserwacyjnych i interwencyjnych. Wykazano również, że suplementacja dawką 100 mcg zmniejsza ryzyko infekcji dróg moczowych w czasie ciąży.

witamina C

Witaminę C można suplementować, ale jeszcze lepiej jest sięgać po warzywa i owoce, szczególnie kiwi, cytrusy, paprykę oraz brokuły i kalafior. Zaledwie pięć porcji dziennie może nam dostarczyć potrzebną ilość tej witaminy. Z reguły nie ma problemu z jej niedoborami, ale są pewne grupy osób, które mogą być na nie narażone. Należą do nich również kobiety w ciąży, szczególnie te z cukrzycą, a także osoby palące papierosy oraz osoby stosujące dietę ubogą w warzywa i owoce.  Zalecane spożycie witaminy C w ciąży wynosi od 85 mg (rekomendowana dawka w Stanach Zjednoczonych) do 105 mg (dawka zalecana w UE). 

Witamina D

Niedobór witaminy D, zdefiniowany przez WHO jako <50 nmol/L, występuje u kobiet w ciąży na całym świecie, przy czym liczby te wahają się od 35%-77% w Europie Północnej do 33% w Stanach Zjednoczonych i 70%-90% na Bliskim Wschodzie. Niedobór jest związany z wieloma negatywnymi skutkami ciąży, w tym ZE stanem przedrzucawkowym, cukrzycą ciążową, nagłym porodem przez cesarskie cięcie, niską masą urodzeniową i SGA (dziecko urodzone ze zbyt niską masą ciała). Istnieje również związek między niedoborem witaminy D a depresją poporodową.

Witamina D jest ważnym środkiem immunomodulującym (takim, który zwalcza przyczyny stanu zapalnego i kształtuje odporność), a rozregulowanie układu odpornościowego może odgrywać rolę w nawracającej utracie ciąży. Nawracające poronienia dotykają 1%-2% kobiet w wieku reprodukcyjnym, a badania wykazują ICH związek z niedoborem witaminy D. Dlatego jej właściwy poziom może być ważnym czynnikiem klinicznym, zwłaszcza że nawracające poronienia są trudne do wyjaśnienia.

Zalecane dawkowanie witaminy D wynosi 1500-2000 IU. Badanie poziomu 25-hydroksywitaminy D w surowicy jest idealnym sposobem na dostosowanie zaleceń, zapewniając, że osoby z niedoborem otrzymują spersonalizowaną suplementację witaminy D. 

Polecamy również: Najlepsza witamina D - jaką witaminę D wybrać?

Witamina E

Witamina E to przeciwutleniacz rozpuszczalny w tłuszczach. W ciąży chroni kobiety przed stanem przedrzucawkowym, a noworodki przed zbyt niską masą urodzeniową. Może być też przydatna w zapobieganiu skurczom nóg związanym z ciążą.

Zalecane dzienne spożycie witaminy E w ciąży wynosi 10-15 mg. Dobrym jej źródłem są migdały, nasiona słonecznika, awokado, szpinak i jaja. 

Witamina K

Niedobór witaminy K jest zagrożeniem dla zdrowia kobiet w ciąży i ich dzieci. Może prowadzić do krwotoku, zwłaszcza u noworodków. Jego przyczyną jest obniżony poziom protrombiny, ważny składnik krwi zależny od witaminy K w procesie krzepnięcia, który spowalnia ten proces i może powodować nadmierne krwawienie u matki lub noworodka. Kobiety w ciąży z niedoborem witaminy K mogą potrzebować włączenia suplementów witaminy K do swojej prenatalnej diety. W niektórych stanach chorobowych, takich jak mukowiscydoza, celiakia lub choroba Leśniowskiego-Crohna, w których dostateczne wchłanianie witaminy K jest osłabione, suplementacja tej witaminy bywa niezbędna.

Zalecane spożycie wynosi 70-90 mg na dobę. Najlepszym jej źródłem są ciemnozielone warzywa liściaste, brokuły, brukselka i jarmuż. 

Cholina (witamina B4)

Coraz częściej dostrzega się znaczenie zapewnienia odpowiedniego spożycia choliny podczas ciąży. Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne (AMA) w 2017 roku opublikowało nowe zalecenia dotyczące obligatoryjnej obecności choliny w prenatalnych suplementach witaminowych. Uważa się ją za składnik odżywczy „budujący mózg”.

Cholina, podobnie jak witamina D i kwas dokozaheksaenowy (DHA), może być syntetyzowana w organizmie, ale nie są to ilości wystarczające do zaspokojenia zapotrzebowania metabolicznego. Poziom odpowiedniego spożycia choliny wynosi 425 mg choliny na dobę dla kobiet w wieku rozrodczym, 450 mg podczas ciąży i 550 mg w okresie laktacji. Cholina jest szeroko rozpowszechniona w diecie, ale wiele suplementów prenatalnych jej niestety nie zawiera. 

Pokarmowym źródłem choliny jest wołowina, wieprzowina, kurczak, jaja, ryby, orzechy, rośliny strączkowe i warzywa kapustne.

Podsumowanie

Suplementacja w ciąży pod wieloma względami jest bardzo ważna. Powyżej omówiłam witaminy, które są brane pod uwagę w tym okresie i związane z nimi zalecenia, oraz bezpieczeństwo ich przyjmowania. Kobiety w ciąży w pierwszej kolejności powinny zadbać o zdrową i pełnowartościową dietę bogatą w zróżnicowane produkty jak najlepszej jakości. Istotne jest także wykonywanie badań, aby móc kontrolować swój stan zdrowia i wychwycić potencjalne niedobory. W kolejnej części artykułu omówię minerały.

Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.
Komentarze (0)